اثرات نور فرابنفش و اسید سالیسیلیک بر خصوصیات مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی مرزه (satureja hortensis)

تولید روز افزون ترکیبات آلوده کننده هوا باعث کاهش ضخامت لایه اوزون موجود در اطراف کره زمین می-شود که عاملی برای افزایش پرتوهای فرا بنفش به سطح زمین است که خود باعث تخریب در سطح موجودات زنده و گیاهان می¬شود. مرزه، یک گیاه دارویی شناخته شده متعلق به خانواده نعناع (lamiaceae) است و این گیاه در ایران از دیر باز به عنوان گیاه ادویه¬ای استفاده شده و جایگاه ویژه¬ای در طب سنتی دارد. از اثرات با ارزش این گیاه می¬توان خواص ضد اسپاسم، ضد اسهال، آنتی اکسیدان، آرام بخش و ضد میکروبی را اشاره نمود تحقیق حاضر به منظور بررسی امکان افزایش مقاومت گیاهان دارویی در مقابل تنش حاصل از uv با استفاده از اسید سالیسیلیک و همچنین بررسی مکانیسم¬های دفاعی گیاه مرزه به لحاظ مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی و فیتوشیمیایی طرح ریزی شده است. به این منظور آزمایشی در قالب فاکتوریل برپایه طرح کاملا تصادفی با سه سطح uv (صفر،uv-b و uv-c) و دو سطح سالیسیلیک اسید (صفر و 1میلی مولار) در 5 تکرار اجرا گردید. نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد که کاربرد uv باعث کاهش وزن¬تر و خشک اندام هوایی، ارتفاع گیاه، فاصله میانگره، طول ریشه، سطح برگ و شاخص کلروفیل و همچنین باعث افزایش قطرساقه، تعداد گره، تعدادشاخه جانبی، ضخامت برگ، فلاونوئید کل، فنل¬کل، آنتی¬اکسیدان کل در نمونه¬های تحت تنش شد. در تیمارهایی که اسید سالیسیلیک 1 میلی¬مولار استفاده شد به دلیل کاهش اثرات ناشی از uv، افزایشی در فاکتورهای رشدی نسبت به تیمارهایی که در معرض تنش بدون سالیسیلیک اسید بودند، مشاهده شد. به نظر می¬رسد جهت افزایش مقاومت درگیاه در مقابل تنش حاصل از uv می¬توان از اسید سالیسیلیک استفاده کرد.